Haber (Bildirme) Kipleri Ve Dilek (Tasarlama) Kiplerini Örneklerle Anlatınız.

Haber (Bildirme) Kipleri Ve Dilek (Tasarlama) Kipleri ile ilgili Türkçe dersi ile ilgili konu anlatımı ve örnekler

Haber (Bildirme) Kipleri Ve Dilek (Tasarlama) Kiplerini Örneklerle Anlatınız.

Haber  ( Bildirme)  Kipleri Ve Dilek ( Tasarlama) Kiplerini Örneklerle Anlatınız.

Haber ( Bildirme) Kipleri: Eylemin   ne zaman  yapıldığını, işin  ne zaman  gerçekleştiğini  bildiren kiplere haber kipleri denir.

Haber kipleri şunlardır:

– Şimdiki Zaman

– Gelecek Zaman

– Geniş Zaman

– Görülen ( Bilinen) Geçmiş Zaman

– Öğrenilen ( Duyulan) Geçmiş Zaman

 

Şimdiki Zaman: Yüklemde  belirtilen  işin  şimdi, şu anda  yapıldığını  bildiren  zamana şimdiki zaman denilir. Yani iş ile  anlatış aynı anda gerçekleşirse işte orada  şimdiki zaman vardır.  Eylem kök ve gövdelerine ‘’ –(yor), -makta, -mekte eklerinden  biri getirilir.  -makta, -mekte eki  de eylemin  devam ettiğini anlamını katar.

Örnekler:

– Ayşe’yi çok sev- (i) yor- (u) m

– Kendimi seviyorum.

– Seviyorsun

– Seviyor

– Seviyoruz

– Seviyorsunuz

– Seviyorlar

– Sevmekteyim

– Gelmekteyim

– Yapmaktayım vb. örneklerdir.

 

Gelecek Zaman:

Yüklemde belirtilen eylemin  söylendikten sonra  gerçekleşeceği  anlamını veren zamana gelecek zaman denilir. Eylem kök ve gövdelerine ‘’ –ecek, -acak’’  eki getirilir.

Örnek:

– Yap- acak (ğ)- (ı)m

– Yapacaksın

– Yapacak

– Yapacağız

– Yapacaksınız

– Yapacaklar

 

Geniş Zaman:

Yüklemde belirtilen durumun  her zaman  gerçekleştiği  anlamını veren zamana geniş zaman denilir. Eylem  kök ve gövdesine ‘’-(r)’’ eki getirilir.

Not: Geniş zaman eki olan  ‘’-r’’ eki  kişiler ile olumsuz çekimlenir, birinci tekil ve birinci çoğulda ise ‘’ma, me’’, diğer kişilerde ise ‘’ maz, mez’’ şeklinde çekimlenir.

Örnek:

– Babamı çok severim.  Sev-(e)-r (i)m

– Seversin

– Sever

– Severiz

– Seversiniz

– Severler

– Sevmem

– Sevmezsin

– Sevmez

– Sevmeyiz

– Sevmezsiniz

– Sevmezler

 

Görülen  ( Bilinen) Geçmiş  Zaman:

Yüklemde anlatılan eylemin söylemeden önce gerçekleştiği anlamını veren zamana görülen geçmiş zaman denir. Yani yapılan işe tanık olma durumu vardır.

Bunda da eylem kök ve gövdelerine ‘’-dı, -di’’ eki getirilir.

Örnek: 

– geldim

– geldin

– geldi

– geldik

– geldiniz

– geldiler

 

Öğrenilen ( Duyulan) Geçmiş Zaman

Yüklemde belirtilen  eylemin  söyleyişe başlamadan önce gerçekleştiği anlamını katan zaman  öğrenilen geçmiş zaman denir. Bazı cümlelerde yapılan işi   ise başkasından öğrenme, başkasından duyma anlamı  katar. Eylem kök ve gövdesine ‘’ mış, miş’’ eki getirilir.

 

Örnek:

– Gelmişim

– Gelmişsin

– Gelmiş

– Gelmişiz

– Gelmişsiniz

– Gelmişler

Başkasından öğrenme ve duyma anlamına örnek ise şudur:

– Bu sabah  saçlarım   daha da gürleşmiş. ( Sonradan farkına varma)

– Yazılı sonuçları dün açıklanmış ( Başkasından  duyma)

 

Tasarlama ( Dilek) Kipleri:

 Eyleme zaman anlamı katmayan   fakat eklendiği eyleme  gereklilik, dilek, şart ve emir gibi anlamlar katan kiplere dilek ya da tasarlama kipleri denir

Tasarlama kipleri şunlardır:

* Gereklilik Kipi: Eyleme gereklilik anlamı katan kiplerdir. Eylem kök ve gövdelerine  ‘’-meli, -malı’’ eki getirilir.

Örnek:

– Gelmeliyim

– Gelmelisin

– Gelmeli

– Gelmeliyiz

– Gelmelisiniz

– Gelmeliler

* Şart ( Koşul) Kipi: Eyleme şart anlamı katan  kiplerdir. Eylem kök ve gövdesine ‘’ -sa, -se’’ eki getirilir.

Örnek:  

– Yapsam

– Yapsan

– Yapsa

– Yapsak

– Yapsanız

– Yapsalar

* İstek Kipi: Eyleme istek anlamı katan kiplerdir. Eylem kök ve gövdesine ‘’e, a’’ eki getirilir.

– Yapayım

– Yapasın

– Yapa

– Yapalım

– Yapasınız

– yapalar

* Emir Kipi: Eyleme emir  anlamı katan kiplerdir. Emir kipinin herhangi bir eki yoktur.

Birinci tekil  ve birinci çoğul emir çekimi yapılmaz. ( Birey kendine emir vermez.)

Örnekler:

1.Tekil : –

2.Tekil: gel

3.Tekil: gelsin

1.Çoğul: –

2.Çoğul: gelin

3.Çoğul: gelsinler

Etiketler:

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış.