Fiilimsiler İle İlgili Konu Anlatımı
Fiilinsiler ile ilgili konu anlatımı,fiilimsilerin özellikleri, fiilimsi türleri, fiilimsilerden türeyen kalıcı isimler konularında yazılmış Türkçe dersi konu anlatımı
Fiilimsiler Konu Anlatımı
Fiilimsiler, fiilden türemesine rağmen aldığı eklerle cümle içerisinde isim, sıfat ya da zarf olarak kullanılan kelimelere denir. Fiilimsiler fiiller gibi kip ve kişi eki alarak çekimlenemez. Fiilimsilere isimlere getirilebilen hal ekleri, iyelik ekleri ve çokluk ekleri getirilebilir. Fiilimsiler üçe ayrılır:
İsim Fiiller : fiillere getirilen “-ma, -ış, -mak” ekleri ile yapılır.
Örnekler: Aşağıdaki cümlelerdeki altı çizili kelimeler isim fiillere örnek olarak verilebilir.
– Dersi iyi anlamak için öğretmeni iyi dinlemek gerekir.
– Alex’in gelişi ile Fenebahçe’nin hücum gücü önemli oranda yükseldi.
– Daha verimli bir ders işlemek için sık sık dinleme egzersizleri yapıyor.
Not : “-ma/-me” eki Türkçede hem olumsuzluk hem de isim fiil eki olarak kullanılmaktadır. Bu eki karıştırmamak içn “-ma/-me” eki alan kelimeye ikinci “-ma/-me” ekini getirme yöntemini uygulayabiliriz. İkinci “-ma/-me” eki getirildiğinde kelime anlamlı oluyorsa kelimedeki ek fiilimsi, olmuyorsa olumsuzluk ekidir.
– Arabayı yıkamayı unuttum. (“yıka-ma-ma-yı” olduğu için isim fiil eki)
– Arabayı dün yıkamadım. (“yıka-ma-ma-dım” olmadığı için olumsuzluk eki)
Not: İsim fiillerden türeyen bazı kelimeler zamanla fiilimsi özelliğini yitirerek bir varlığın kalıcı adı haline gelmişlerdir. Bu tür kelimeler artık fiilimsi olarak kabul edilmemektedir.
Örnekler:Aşağıdaki cümlelerdeki altı çizili kelimeler fiilimsi özelliğini kaybederek kalıcı isim haline gelmiştir.
– Sıcak havalarda dondurma yemenin tadı bir başkadır.
– Bahçeye çukur açmak için kazma almaya gittim.
– İlçemizde gelecek hafta uçurtma festivali yapılacak.
– Piknik yaparken mangalı yakmak için çakmak istedik.
Fiilimsi Eklerinin Kodlaması İçin Tıklayın…
Sıfat Fiiller (Ortaçlar) : Fiil soylu sözcüklere gelerek onlardan sıfat türeten eklere denir. Sıfat fiil ekleri şunlardır: “-an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş”
Örnekler: Aşağıdaki cümlelerdeki altı çizili kelimeler sıfat fiil eki almıştır.
– Göreve başlayan vali çok çalışkan birisi olarak tanınıyor.
– Yıkılası dağlar geçit vermiyor.
– Zavallı çocuğu tanınmaz hale getirmişlerdi.
– Senin gibi olan bitenden haberi olmayanlara bakar kör derler.
– Bu seçim döneminde çalınmadık kapı bırakmayacağız.
– Çalışacak insanlara kolaylık sağlamak gerekiyor.
– Ölmüş eşek kurttan korkmaz derler.
Not: Sıfat fiil eki alan kelimeler sıfat tamlaması oluşturur ancak bazen sıfat fiil eki alan kelimeden sonra gelen isim düşebilir. Bu tür kelimelere adlaşmış sıfat fiil denir.
– Konuşan çocuklar daha sosyal olur. ( sıfat fiil )
– Konuşanlar daha sosyal olur. ( adlaşmış sıfat fiil )
– Kazanan üyelerin listesi yayınlandı. ( sıfat fiil )
– Kazananların listesi yayınlandı. ( adlaşmış sıfat fiil )
Not: Sıfat fiil eki alan bazı kelimeler zaman içerisinde fiilimsi özelliğini yitirerek bir varlığın kalıcı adı haline gelir. Bu tür kelimeleri fiilimsi sayamayız.
Örnekler: Aşağıdaki cümlelerdeki altı çizili kelimeler sıfat fiillerden türemelerine rağmen kalıcı isim haline gelmişlerdir.
– Merkeze giden dolmuş bu duraktan geçecek mi?
– Bu çağlayan tam manası ile ir doğa harikası.
– Kışın sıkıntı yaşamamak için şimdiden yakacak almak lazım.
Not: Sıfat fiil eklerinden “-mez, -ar, -dik, -ecek, -miş” ekleri aynı zamanda kip eki olarak da kullanılmaktadır. Bu eklerin kip eki mi yoksa fiilimsi eki mi olduğunu anlamak için cümlenin yüklemine bakın bu ekler yüklemde ise kip eki, yüklemin dışında ise fiilimsi ekidir.
– Bildik masallar anlatıyorsun. ( Bu cümlede yüklem “anlatıyorsun” kelimesidir. “Bildik” kelimesi yüklem dışında olduğu için fiilimsidir. )
– Okunacak kitapların listesini hazırladık. ( Bu cümlede yüklem “hazırladık” kelimesidir. “Okunacak” kelimesi yüklemin dışında yer aldığı için fiilimsidir.)
Zarf Fiiller (Ulaçlar) : Fiil soylu sözcüklere getirilen ‘’ –ınca, -madan, -dıkça, -a…-e, -alı, -arak, -r…-mez, -ıp, -ken, -maksızın, -dığında, -asıya, -casına ‘’ ekleri ile yapılır.
Örnekler: Aşağıdaki cümlelerdeki altı çizili sözcükler zarf fiil ekleri almıştır.
– Beni görünce sevinçten gözlerinin içi parladı.
– Anlamadan dinlemeden beni suçluyorsunuz.
– Konuştukça daha da rahatladığını hissediyordum.
– Yüksek bir kayadan düşerek yaralandı.
– Seni ölürcesine seviyorum.
Not:Zarf Fiiller cümleye durum ya da zaman anlamı katarlar.
– Biraz önce buradan konuşarak geçtiler. ( durum)
– Beni görünce içeri girdi. ( zaman)
Henüz yorum yapılmamış.