Cümle Yorumlama Konu Anlatımı
Cümle yorumlama. cümlenin konusu, ana fikri, yardımcı fikirleri; cümle tamamlama, cümle oluşturma, örtülü anlam, düşüncenin yönünü değiştiren ifade
Cümlede Anlam İle İlgili Konu Anlatımı-3
C. Cümle Yorumlama
1. Cümlenin Konusu
Her metnin bir konusu olduğu gibi metni oluşturan cümlelerin de konusu vardır. Konu cümlede neyden söz edildiğidir. Yani okuduğumuz cümlede üzerine görüş bildirilen olay ya da durum cümlenin konusudur. Cümlenin konusunu belirlemek için kendimize “Bu cümle neyden söz ediyor?” sorusunu sorabiliriz.
Örnek 1
- Günümüz ne kadar yoğun geçerse geçsin yemek yemeyi ya da su içmeyi nasıl ki unutmuyorsak kitap okumayı da asla unutmamalıyız.
Açıklama: Bu cümle şartlar ne olursa olsun kitap okumamız gerektiği anlatılıyor. Yani bu cümle “Kitap okumanın hayatımız için önemi” konusunda söylenmiştir.
Örnek 2
- Pembe ya da beyaz her ne dersek diyelim adına, yalan kadar kötü bir şey yoktur.
Açıklama: Bu cümlenin konusu “yalan söylemenin kötülüğü”dür.
Örnek 3
- İnsanoğlu para kazanmak için o kadar hırs ediyor ki bu hırsın içerisinde asıl önemli olanın sağlık olduğunu unutuyor.
Açıklama: Bu cümlenin konusu “sağlığın önemi”dir.
2. Cümlenin Ana Fikri
Cümlede asıl anlatılmak istenene ana fikir denir. Ana fikrin diğer adı ana düşüncedir. Bir cümlenin ana fikri cümlede bize verilmek istenen mesaj olarak açıklanabilir.
Örnek 1
- Bilinçli bir toplum çevreyi çok daha az kirletir, doğal kaynakları daha dengeli kullanır ve diğer canlılarla uyum bir hayat sürdürür.
Açıklama: Bu cümlede verilmek istenen mesaj yani ana fikir “doğayı korumak için bilinçli olmalıyız”dır.
Örnek 2
- Denizi seviyorsan dalgaları da seveceksin tıpkı yaşamayı seviyorsan zorluklarını da sevmen gerektiği gibi.
Açıklama: Bu cümlede verilmek istenen mesaj yani ana fikir “hayatın hem iyi hem de kötü yanlarını sevmeliyiz.”dir.
Örnek 3
- Geçen bir saniyeyi geri getirmemiz imkansız olduğu için her daim zamanın kıymetini bilmeliyiz.
Açıklama: Bu cümlede verilmek istenen mesaj yani ana fikir “zamanın kıymetini bilmeliyiz.”dir.
3. Cümleden Çıkarılabilecek ve Çıkarılamayacak Yargı
Cümleden çıkarılabilecek yargılar ile ilgili sorular “hangisi çıkarılabilir/hangisi çıkarılabilir” şeklinde sorulmaktadır. Bu tür sorularda cümle dikkatle okunur ve ulaşılabilecek sonuç ya da sonuçlar listelenir. Seçeneklere bakılır ve istenilen cevap bulunur. Bu tip sorularda okuyucu yorum yapmaz tamamen cümleden ulaşılabilen ya da ulaşılamayan yargılara odaklanılır.
Örnek 1
- En eski arabam beni bugün de yolda bıraktı.
Açıklama: Bu cümleden ilk 4 yargıyı çıkarabiliriz ama 5. yargıyı çıkaramayız.
- “Birden çok arabası vardır.”
- “Arabası daha önce de arıza yapmıştır.”
- Araba birden fazla kez yolda bırakmıştır.
- Eski olan başka araba ya da arabaları da vardır.
- Arabasını çok sevdiği için satamamaktadır.
Örnek 2
- Ahmet her yıl Antalya’yı ziyaret eder ama bu yıl yalnız değildi.
Açıklama: Bu cümleden ilk 3 yargıyı çıkarabiliriz ama 4. yargıyı çıkaramayız.
- “Ahmet Antalya’ya daha önceki yıllarda da gelmiş.”
- “Ahmet önceki yıllarda Antalya’ya tek başına geliyormuş.”
- “Ahmet ilk kez bu yıl Antalya’ya tek başına gelmemiş.”
- “Ahmet Antalya dışında başka bir yere gitmemektedir.”
4. Cümle Tamamlama
Cümle tamamlama bir ya da birkaç kelimesi boş bırakılan bir cümleyi, cümlenin bağlamından hareketle tamamlamaktır. Cümle tamamlanırken cümlenin bağlamına uygun kelimenin getirilmesine ve bu kelimeye getirilen ekin dil bilgisi kurallarına uygun olmasına dikkat edilmelidir. Sınavlarda bu tip soru ile karşılaştığımızda seçenekleri deneyerek de doğru cevaba ulaşabiliriz.
Örnek 1
- Kurban Bayramı’nda etleri doğramak için yeni bir ———— aldım.
Açıklama: Bağlamdan hareket edecek olursak boş bırakılan yere “bıçak” kelimesinin gelmesi uygun olur.
Örnek 2
- Yaklaşık 35 m’den harika bir ———— çekti.
Açıklama: Bağlamdan hareket edecek olursak boş bırakılan yere “şut” kelimesinin gelmesi uygun olur.
Örnek 3
- Mağazaya girdim ve geçen haftadan beri aklımda olan düğünde giyeceğim ————– aldım.
Açıklama: Bağlamdan hareket edecek olursak boş bırakılan yere “elbiseyi” kelimesinin gelmesi uygun olur.
5. Cümle Oluşturma (Kelimeleri Doğru Sıralama)
Cümleyi oluşturan sözcük ya da sözcük gruplarını anlamlı ve kurallı bir şekilde sıralamaya denir.Bu tip sorularda dikkat etmemiz gereken yüklemi sona getirmek ve kelime gruplarını doğru bir şekilde bir araya getirmektir. Bu tür sorular yapılırken seçenekleri deneyerek de doğru cevaba ulaşabiliriz.
Örnek Soru
- ayrılır
- diğer edebiyat dallarından
- tiyatro sanatı
- insan ilişkilerini
- seyircilere
- canlı olarak gösterebilmesi açısından
Yukarıdaki kelime ya da kelime grupları ile anlamlı ve kurallı bir cümle oluşturabilmek için sıralama ne olmalıdır?
Cevap: 3-4-5-6-2-1
6. Düşüncenin Yönünü Değiştiren İfadeler
Birden çok yargılı bazı cümlelerde birinci yargı olumluyken ikinci yargı olumsuz ya da birinci yargı olumsuzken ikinci yargının olumlu olduğu durumlar vardır. Bu durumu sağlayan ifadelere “düşüncenin yönünü değiştiren ifadeler” denir. Düşüncenin yönünü değiştiren ifadeler genellikle bağlaçlardan oluşmaktadır. “ama, fakat, oysa, lakin, ancak, halbuki, öte yandan, ne var ki vb.” ifadeler düşüncenin yönünü değiştiren ifadelerdir.
Örnekler
- Çok çalıştı ama sınavı geçmeyi başaramadı.
- Yarın İstanbul’a git ama bir iş bulmadan gelme.
- Ona çok değer veriyordum oysa o bunun farkında değildi.
- Yarın yanınıza gelebilirim fakat bir iki günden fazla duramam.
- Kendime kızıyorum öte yandan bir hatam olmadığını da düşünüyorum.
- Her insan hata yapabilir ancak olgun insan hatasını erken fark eder.
7. Örtülü Anlam İçeren Cümleler
Bir cümlede doğrudan ifade edilmeyen ama bağlaçlar ya da başka ifadeler sayesinde hissedilen anlama örtülü anlam denir. Örtülü anlamlı cümlelerde de bağlaçlar önemlidir.
Örnek 1
- En sevdiği spor futboldur.
Açıklama: Sevdiği başka spor dalları olduğu da anlaşılmaktadır.
Örnek 2
- Romanlarıyla da başarılı olmaya başladı.
Açıklama: Başka türlerde de başarılı olduğu anlamı çıkmaktadır.
Örnek 3
- Romanlarıyla da başarılı olmaya başladı.
Açıklama: Başka türlerde de başarılı olduğu anlamı çıkmaktadır.
Örnek 3
- Bizim mahallede artık sular kesilmeyecekmiş.
Açıklama: Önceden suların kesildiği anlamı çıkmaktadır.
Örnek 4
- Ahmet yine ödevlerini yapmamış
Açıklama: Daha önceden de ödevlerini yapmadığı anlamı çıkmaktadır.
Örnek 5
- Okulun en yaramaz öğrencisi benmişim.
Açıklama: Başka yaramaz öğrenciler de olduğu anlamı çıkmaktadır.
Henüz yorum yapılmamış.