Anlatımına Göre Cümleler
anlatımına göre cümleler. Öznel Nesnel cümle, Tanım, İçerik (Konu), Üslup, Doğrudan (Dolaysız) Anlatım, Dolaylı Anlatım, Kinayeli Anlatım, Aşamalı Durum
Cümlede Anlam İle İlgili Konu Anlatımı-2
B. Anlatımına Göre Cümleler
1. Öznel Anlatımlı Cümleler
Söyleyen kişinin şahsi duygu ve düşüncelerini ifade eden cümlelere öznel anlatımlı cümleler denir. Bu tür cümleler kişisel beğeni ölçülerine göre söylenmiştir. Doğru ya da yanlış gibi bir değerlendirmeye tabi tutulamazlar. “Bana göre/sana göre” farklılık gösterebilen cümlelerdir.
Örnekler
- Bir kez yalan söylemiş bir insan bu huyundan asla vazgeçemez
- Gerçek dost ne olursa olsun bizi eleştirmemelidir.
- Bu çeşmenin suyundan içmeye doyum olmaz.
- Kitapta kullanılan benzetmeler mükemmel olmuş.
- Sonradan kötü olmak istemiyorsan hiç kimseye borç verme.
- Mutlu insan gözlerinden belli olur.
2. Nesnel Anlatımlı Cümleler
Kişisel duygu ya da düşünceler içermeyen yani kişiden kişiye değişiklik göstermeyen yargılar içeren cümlelere nesnel anlatımlı cümleler denir. Nesnel anlatımlı cümlelerde “bana göre/sana göre” olmaz. Nesnel anlatımlı cümlelerin doğruluğu ya da yanlışlığı kanıtlanabilir.
Örnekler
-
Emre Belözoğlu dört farklı 10 yılda yani 1990’lar, 2000’ler, 2010’lar ve 2020’lerde Süper Lig’de gol atan ilk oyuncu oldu.
- Yılanlar yumurtadan çıktından yalnızca 2-3 saat içerisinde ölümcül bir zehre sahip oluyor.
- Sivrisinekler saniyede yaklaşık olarak beş yüz kez kanat çırpmaktadır.
- Yazarın son romanı İstanbul’un Beyoğlu Beyoğlu semtinde bir aile apartmanında geçen olayları anlatıyor.
- Ülkemize gelen turist sayısı geçen yılın ilk altı ayına göre yarı yarıya düştü.
- THY 126 ülkeye uçuş gerçekleştiriyor.
- Sivas Kitap Fuarı bu yıl önceki yıla göre daha fazla ziyaretçi ağırladı.
3. Tanım Cümleleri
Bir varlık ya da kavramın ne olduğunu açıklamak ve tam olarak tanıtabilmek amacıyla kurulan cümlelere tanım cümleleri denir. Tanım cümleleri ” …….. nedir?“ sorusuna cevap verir.
Örnekler
- Şiirde dize sonlarında tekrarlanan görev bakımından birbirinden farklı olan seslere kafiye denir.
- Bir maddeyi oluşturan taneciklerin sahip oldukları kinetik enerjilerinin ortalamasına sıcaklık denir.
- Hastalıklara karşı bağışıklık sağlama amacı ile insan veya hayvan vücuduna verilen, zayıflatılmış hastalık virüsü, hastalık etkeninin parçaları veya salgıları ile oluşturulan çözeltiye aşı denir.
- Sularını denize ulaştırabilen havzalara açık havza denir.
4. İçerik (Konu) Cümleleri
Edebi bir eserde yazarın ele aldığı konuya değinen cümlelere içerik cümleleri adı verilir. Bu tür cümlelerde bir eserin neyden bahsettiği, neyle ilgili olduğu yani konusunun ne olduğu anlatılır. İçerik cümlelerinde “neyi anlatıyor?” sorusunun cevabı bulunmaktadır.
Örnekler
- Yazar bu eserinde kocaman bir şehirde kendi yapayalnız hisseden bir insanın iç dünyasını ele alıyor.
- Son şiirlerinde ilahi aşkı ele almaya başladı.
- Gonçarov, “Oblomov” romanında tüketmişlik yaşayan, içinden hiçbir şey yapmak gelmeyen bir karakteri ele alıyor.
- Dostoyevski, “Suç ve Ceza” romanında Raskolnikov karakteri ile “suç” kavramının ne ifade ettiğini ve bir suçlunun iç dünyasını en ince ayrıntılarına kadar okuyucuyla buluşturuyor.
- Albert Camus, “Veba” romanında salgının ortasındaki yaşam mücadelesini anlatıyor.
5. Üslup (Biçem) Cümleleri
Şair ya da yazarın dili kullanma becerisini ifade eden cümlelere üslup cümleleri adı verilir. Üslup cümleleri yazar ya da şairin eserini “nasıl?” anlattığı ile ilgilidir. Yani sanatçının dilinin sade ya da ağır olması, eserinde süslü ya da sanatsız bir dil kullanması vb. ayrıntılar üslup ile ilgilidir. Üslup cümleleri “nasıl anlatmış?” sorusuna cevap vermektedir.
Örnekler
- Yazar çok uzun ve detaylı tahlilleri ile okuyucunun romandan sıkılmasına sebep olmuş.
- Aşık Veysel şiirlerinde halkın Türkçesi ile kısa ve vurucu ifadeler kullanmayı başarmış.
- Son romanında süsten uzak sade ve anlaşılır bil kullanmış.
- Tanzimat sanatçıları sanattan ziyade eğitime önem verdiği için kısa ve açık bir anlatımı tercih etmişlerdir.
- Şiirlerinde imgelerden çok fazla yararlanmış.
- Hemen hemen tüm kitaplarında akıcı bir dil kullanmış.
6. Doğrudan (Dolaysız) Anlatımlı Cümleler
Doğrudan anlatım başkasına ait bir sözün herhangi bir değişikliğe uğratılmadan aktarılmasıdır. Doğrudan anlatımlı cümleler genellikle tırnak içerisinde yazılır ancak cümle doğrudan aktarım ile başlıyorsa cümlenin sonuna virgül de konulabilir.
Örnekler
- Mevlana, “Ne olursan ol yine gel!” demiş.
- Atatürk, “Ben sporcunun zeki, çevik ve aynı zamanda ahlaklı olanını severim.” diyor.
- Annem, “Okuldan çıkınca hiçbir yere uğramadan eve gel.” dedi.
- Arkadaşımla yürürken “Artık seninle vakit geçirmekten keyif almıyorum.” dedi.
7. Dolaylı Anlatımlı Cümleler
Başkasından alınan sözün özü değiştirilmeden kendi sözcüklerimizle aktarılmasına dolaylı anlatım denir. Dolaylı anlatım cümlelerinde “söyledi, dedi, ifade etti” gibi anlatımlar mevcuttur.
Örnekler
- Babam çok zorda kalmadıkça kimseden borç istemeden yaşamam gerektiğini söyledi.
- Arkadaşım artık benimle yürürken keyif almadığını söyledi.
- Annem okuldan çıkınca hiçbir yere uğramadan eve gelmem gerektiğini ifade etti.
- Dedem kapalı havalarda yürüyüş yapmaktan hoşlanmıyormuş.
8. Kinayeli Anlatım İçeren Cümleler
Kinaye, üstü kapalı, alaylı söz anlamına gelir. Kinayeli anlatım içeren cümlelerde alaycı bir şekilde söylenen sözün tersi kastedilmektedir.
Örnekler
- Ne kadar çalışkan bir çocuk olduğu karnesindeki zayıflardan belli oluyor.
- O kadar harika bir performans sergiledi ki şarkısını bitirdiği sırada salonda birkaç kişi kalmıştı.
- Onun gibi beceriklisini görmedim, üç ünde bir tane çiviyi çakamadı.
- Çocuklarla ne kadar iyi anlaştığın her fırsatta onlara kızmandan belli oluyor.
- Muhteşem bit futbolcu, boş kaleye rahatça gol atabiliyor.
- Yazdığı şiirlerle ölü insanı diriltebilir (!)
- Ne kadar akıllı bir çocuksa tam bir saatte bir cümleyi anlatamadım.
9. Aşamalı Durum Bildiren Cümleler
Bir olay ya da durumun kademeli bir şekilde geliştiğini ifade eden cümlelere aşamalı durum bildiren cümleler denir. Aşamalı durum bildiren cümlelerde olay süreç içerisinde gerçekleşir.
Örnekler
- Anadolu parsının nesli giderek tükeniyor.
- Adamın birikmiş paraları günden güne eriyordu.
- Tünelin sonuna her geçen gün biraz daha yaklaşıyoruz.
- Gemi yavaş yavaş gözden kaybolmaya başladı.
- Karanlık giderek daha da ürkütücü olmaya başladı.
- Hasta her geçen gün biraz daha iyileşiyor.
- Çırak gün geçtikçe daha iyi işler yapmaya başladı.
İlginizi Çekebilecek Diğer Konular
Henüz yorum yapılmamış.